Pierwsza pielgrzymka w prasie polonijnej
Przykładowe kopie dokumentów pozyskanych przez Archiwum IPN w ramach współpracy z instytucjami polonijnymi z wprowadzeniem Bożeny Cisek, Archiwum IPN
Instytut Pamięci Narodowej nie jest instytucją jednowymiarową, zajmującą się wyłącznie aktami dawnych komunistycznych służb bezpieczeństw. Ma także ambicje stania się wiodącą w Polsce instytucją archiwalną gromadzącą wszelkie cenne i różnorakiego pochodzenia świadectwa ojczystego dziedzictwa – i te ambicje realizuje. Czyni to między innymi dzięki współpracy z kilkunastoma organizacjami polonijnymi, w tym takimi, jak Polski Instytut Naukowy w Kanadzie, Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (Nowy Jork), czy Związek Narodowy Polski w Stanach Zjednoczonych (Chicago). Podpisane z wymienionymi organizacjami porozumienia pozwoliły na włączenie do zasobu archiwalnego Instytutu niezwykle interesujące materiały, w większości w formie kopii cyfrowych.
Uzyskana przez Archiwum Instytutu dokumentacja dotyczy życia i działalności Polaków za granicą, historii Polonii, jak też zmian politycznych, społecznych i ekonomicznych zachodzących na całym świecie. Są i takie dokumenty, które pozwalają w innym świetle, z innej, równie ciekawej perspektywy spojrzeć na wydarzenia na ziemiach polskich. Wśród tych wydarzeń znaczące miejsce zajmuje epokowa pielgrzymka Jana Pawła II do ojczyzny w 1979 r., przebiegająca pod hasłem Gaude Mater Polonia. Ten odmienny, także w sensie źródłoznawczym, punkt widzenia dają chociażby, pozyskane właśnie w ramach współpracy IPN z instytucjami Polaków poza granicami Polski, materiały z prasy polonijnej.
Na potrzeby portalu, by umożliwić Państwu niejako zobaczenie I pielgrzymki oczami Polaków za granicą, wybraliśmy fragmenty ówczesnych numerów z 3 gazet: „Weterana”, „Dziennika Związkowego” i „Związkowca”. Zawierają omówienia poprzedzające pielgrzymkę, najpierw w kontekście jej planów (ogłoszonych m.in. przez Episkopat Polski), niechęci wobec nich – w tym wobec wybranego jej terminu – reżimu Gierka, a następnie w zakresie jej programu oraz przygotowania do niej hierarchii kościelnej i władz PRL. Chcemy także pokazać, jak prasa ta postrzegała atmosferę przed pielgrzymką, w jej czasie i po niej, jak nastroje w Polsce i poza nią rozpoznawali wtedy dziennikarze za oceanem. Szczegółowo prezentowane są relacje z miejsc odwiedzanych przez papieża, niektóre dodatkowo udokumentowane także fotograficznie (Warszawa, Częstochowa, Kraków, Oświęcim, Kalwaria Zebrzydowska, Wadowice, Nowy Targ), i z licznych spotkań-audiencji (z redakcjami: „Tygodnika Powszechnego”, miesięczników „Znak” i „Więź”, z członkami Episkopatu Polskiego, z czołowymi przedstawicielami Katolickich Klubów Inteligenckich z Warszawy, Wrocławia, Krakowa i Torunia, z przedstawicielami władz państwowych na czele z Henrykiem Jabłońskim i Edwardem Gierkiem oraz z polską młodzieżą). Na portalu prezentujemy ponadto wycinki z drukowanych w prasie polonijnej ważniejszych fragmentów przemówień i kazań papieża, m.in. w Oświęcimiu, Nowym Targu, Krakowie, Gnieźnie, na lotnisku na Okęciu w Warszawie, na Jasnej Górze, czy wreszcie na Placu Zwycięstwa w Warszawie, ale i wyimki z wypowiedzi Ojca Świętego podczas spotkania z młodzieżą w kościele akademickim p.w. św. Anny w Warszawie. Szczególną wartość, tak emocjonalną, ale i dokumentacyjną, mają artykuły, jakie pojawiły się w wykorzystanych tytułach prasowych już po zakończeniu pielgrzymki, i które dotyczyły jej odbioru przez Polonie amerykańską i kanadyjską, a nawet prób oceny pielgrzymki po Polsce, m.in. przez powstałą w 1978 r. Radę Koordynacyjną Polonii Wolnego Świata.
Zapraszamy do przypomnienia sobie pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do ojczyzny, jej poznania, a może tylko uzupełnienia o niej wiedzy – poprzez świat poglądów, wrażeń, oceń, doświadczeń Polaków zza Atlantyku.
Bożena Cisek
Związkowiec - polonijne polskojęzyczne czasopismo wydawane w Toronto (Kanada) od 1932 r./ 1933 r. do 1999 r. jako oficjalny organ prasowy Związku Polaków w Kanadzie (ang. Polish Alliance of Canada) – wybrane fragmenty (IPN BU 3726)
Weteran - jedno z najstarszych polskojęzycznych czasopism, wydawane od października 1921 r. jako organ prasowy Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (ang. Polish Army Veterans' Association in America) – wybrane fragmenty (IPN BU 3663)
Dziennik Związkowy - najstarsza polskojęzyczna gazeta codzienna w USA, wydawana od stycznia 1908 r. jako organ prasowy Związku Narodowego Polskiego w Stanach Zjednoczonych (ang. Polish National Alliance) - wybrane fragmenty (IPN BU 3844)
Pliki do pobrania
ZWIĄZKOWIEC - organ prasowy Związku Polaków w Kanadzie (wybrane fragmenty)
- Związkowiec nr 13 z 1979 r., IPN BU 3726 (pdf, 1 MB)
- Związkowiec nr 19 z 1979 r., IPN BU 3726 (pdf, 1.02 MB)
- Związkowiec nr 38 z 1979 r., IPN BU 3726 (pdf, 911.49 KB)
- Związkowiec nr 43 z 1979 r., IPN BU 3726 (pdf, 1002.54 KB)
- Związkowiec nr 44 z 1979 r., IPN BU 3726 (pdf, 3.54 MB)
- Związkowiec nr 45 z 1979 r., IPN BU 3726 (pdf, 2.36 MB)
- Związkowiec nr 46 z 1979 r., IPN BU 3726 (pdf, 1.07 MB)
- Związkowiec nr 47 z 1979 r., IPN BU 3726 (pdf, 1.28 MB)
- Związkowiec nr 48 z 1979 r., IPN BU 3726 (pdf, 1.38 MB)
WETERAN - organ prasowy Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (wybrane fragmenty)
- Weteran (marzec 1979 r.), IPN BU 3663_692 (pdf, 270.92 KB)
- Weteran (kwiecień 1979 r.), IPN BU 3663_693 (pdf, 281.24 KB)
- Weteran (czerwiec 1979 r.), IPN BU 3663_695 (pdf, 1.15 MB)
- Weteran (lipiec 1979 r.), IPN BU 3663_696 (pdf, 129.28 KB)
- Weteran (sierpień 1979 r.), IPN BU 3663_697 (pdf, 139.71 KB)
DZIENNIK ZWIĄZKOWY - organ prasowy Związku Narodowego Polskiego - wybrane fragmenty
- Dziennik Związkowy, 14 V 1979 r., IPN BU 3844 (pdf, 1.65 MB)
- Dziennik Związkowy, 29 V 1979 r., IPN BU 3844 (pdf, 1.8 MB)
- Dziennik Związkowy, 31 V 1979 r., IPN BU 3844 (pdf, 789.57 KB)
- Dziennik Związkowy, 1-2 VI 1979 r., IPN BU 3844 (pdf, 1.6 MB)
- Dziennik Związkowy, 4 VI 1979 r., IPN BU 3844 (pdf, 1.8 MB)
- Dziennik Związkowy, 5 VI 1979 r., IPN BU 3844 (pdf, 1.73 MB)
- Dziennik Związkowy, 6 VI 1979 r., IPN BU 3844 (pdf, 1.67 MB)
- Dziennik Związkowy, 7 VI 1979 r., IPN BU 3844 (pdf, 1.5 MB)
- Dziennik Związkowy, 8-9 VI 1979 r., IPN BU 3844 (pdf, 2.65 MB)
- Dziennik Związkowy, 11 VI 1979 r., IPN BU 3844 (pdf, 1.72 MB)
- Dziennik Związkowy, 12 VI 1979 r., IPN BU 3844 (pdf, 1000.39 KB)
- Dziennik Związkowy, 15-16 VI 1979 r., IPN BU 3844 (pdf, 697.95 KB)
- Dziennik Związkowy, 19 VI 1979 r., IPN BU 3844 (pdf, 1.79 MB)
- Dziennik Związkowy, 5-6 X 1979 r., IPN BU 3844 (pdf, 4.66 MB)
- Dziennik Związkowy, 9-10 XI 1979 r., IPN BU 3844 (pdf, 837.58 KB)